عبارت‌هایی که در طراحی سایت و اپلیکیشن زیاد به گوش می‌خورد رابط کاربری و تجربه کاربری یا UI و UX است و مشاغل این حوزه مانند طراح رابط کاربری (UI Designer) و طراح تجربه کاربری (UX Designer) جایگاه ویژه‌ای در بازار کار دارند. اگر می‌خواهید در مورد طراحی رابط کاربری سایت و تفاوت آن با تجربه کاربری اطلاعات بیشتری کسب کنید با ما در ادامه مقاله همراه باشید.
طراح کیست؟
طراحی جریان گسترده‌ای از سوژه‌ها است و صرفا به طراحی گرافیکی محدود نمی‌شود. وقتی کسی می‌گوید “من یک طراح هستم”، فوراً مشخص نیست که واقعاً چه کار می‌کند. طراحی در دامنه‌ای از حوزه‌ها مختلفی مانند: طراحی گرافیک، طراحی پارچه، طراحی دکوراسیون و … وجود دارد. با هجوم کسب و کارهای سنتی به دنیای مجازی برای گسترش و عرضۀ محصولات و خدماتشان به نقاط دورتر از محدودۀ کارشان، عناوین شغلی جدیدی پدیدار شد. عناوین شغلی مانند طراح تجربه کاربری یا طراح رابط کاربری به عنوان نقش‌های جدید در زمینه طراحی ظهور کردند که اوایل معنی آن‌ها حتی برای سایر طراحان ناآشنا بود.
تجربه کاربری (User Experience Designer):
به رفتار، احساس و تجربه‌ای که یک کاربر هنگام استفاده از محصول شما دارد تجربه کاربری می‌گویند. یک طراح UX باید بداند که کاربر از یک محصول چه انتظاراتی دارد و نظراتش را در مورد استفاده از محصولات مشابه بداند که بتواند نقاط ضعف و قوت را شناسایی کند. مانند کابستگی رو به رشد بسیاری از کسب و کارها به سایت و اپلیکیشن باعث شده است تا بسیاری از شرکت‌ها بیشتر از قبل به طراحی رابط کاربری و بهبود تجربه کاربری باشند. طراحی UX یک حوزۀ نسبتاً جدید است و بسیاری از شرکت‌ها این نتیجه رسیده‌اند که اگر بخواهند در جذب و حفظ مشتریان موفق شوند، علاوه بر طراح رابط کاربری به یک طراح تجربه کاربری هم در تیم طراحان خود نیاز دارند.
طراح باشم و کار گرافیکی نکنم؟
وقتی از کلمه “طراحی” صحبت می‌شود ناخودآگاه ذهن افراد به سمت موارد مرتبط با خلاقیت، رنگ‌ها و گرافیک می‌رود، کار طراح UX در ابتدا مبهم به نظر می‌رسد چون به بخش گرافیکی مربوط نمی‌شود. در حقیقت منظور از طراح تجربه کاربری، شخصی است که در طول فرآیند تولید محصول، مسئولیت ارائه راهکارهایی را دارد که نحوۀ کارکرد آن را برای مشتریان هدف (افرادی که قرار است از محصول استفاده کنند) را آسان‌تر و ساده‌تر کند .
دانستن این نکته مشتریان هدف برنامه چه کسانی هستند و این افراد چگونه می‌توانند تجربه لذت بخشی هنگام استفاده از برنامه شما داشته باشند و آن را ارزشمند بدانند جزو مسئولیت‌های تیم طراحی UX می‌باشد. در طراحی تجربه کاربری “کارا بودن”، “قابل اعتماد بودن” و “سازگاری کاربر” در اولویت‌های اول قرار دارند. یک طراح تجربه کاربری سایت یا اپلیکیشن اول باید یک فرایندی در نظر بگیرد که هدف برنامه قابل اجرا باشد و به‌گونه‌ای باشد که مشتری هدف بین برنامه های مشابه، برنامه شما را انتخاب کند و در نهایت مشتریان هدف به راحتی با آن ارتباط برقرار کنند و بدون سردرگمی به هدفشان برسند.
طراحان UX به طور کلی روی توسعۀ دیجیتالی مانند وبسایت، اپلیکیشن و انواع نرم افزار تمرکز دارند، اما نظریه و فرآیندی این شغل را می‌توان زمینه تولید هر محصولی اعمال کرد. مراحلی کلی تولید یک محصول که طراحان دیجیتال از ابتدا با بخش‌هایی از آن در ارتباط خواهند بود عبارتند از:
- استراتژی و هدف: تحلیل رقبا، درک بررسی ساختار محصول (فیزیکی یا دیجیتالی) و تدوین محتوای استراتژی
- تهیه نمونه اولیه: وایرفریمینگ، پروتوتایپ، نمونه‌سازی، تست نمونه و تکرار آن، برنامه‌ریزی برای توسعه
- اجرا و تجزیه و تحلیل: هماهنگی بین طراحان رابط کاربری و طراحان تجربه کاربری، هماهنگی با توسعه دهندگان، مرور اهداف و یکپارچه سازی، تحلیل و بررسی و تکرار
طراح تجربه کاربری باید با تمامی بخش‌های فروش، طراحی و مدیر پروژه در ارتباط باشد و همین موضوع این شغل پیچیده را چالش برانگیز می‌کند و باید در مراحل تجزیه و تحلیل و تکرار حضور داشته باشد و بتواند در هر بار تکرار راهکاری برای بهبود عملکرد محصول ارائه دهد. تصور می‌کنید بعد از انتشارمحصول چه فیزیکی و چه دیجیتالی کار طراح تجربه کاربری تمام می‌شود؟ خیر! یک طراح رابط کاربری بعد از تولید محصول هم باید با یک جامعه آماری که از محصول استفاده کرده‌اند، مصاحبه کند تا بداند که هنگام استفاده از محصول چه مشکلاتی داشتند و احساسشان هنگام استفاده از محصول چگونه بوده است.
طراح رابط کاربری (User Interface Designer):
رابط کاربری یک ساز و کار برای برقراری ارتباط کاربر با یک یک ابزار فن‌آوری است. به طور کلی می‌توان گفت که رابط کاربری همان طراحی و چیدمان گرافیکی یک محصول یا ابزار فن‌آوری، از جمله خود کامپیوتر، نرم افزارها، وب سایت و اپلیکیشن موبایل که کاربر با آن تعامل دارد. متنی که کاربر می‌خواند یا روی آن کلیک می‌کند، تصاویر، رنگ‌ها، اسلایدرها، فیلدهای ورودی متن و تمام چیزهایی که کاربر با آن تعامل دارد رابط کاربری محسوب می‌شود. در محصولات فیزیکی هم می‌توان به رنگ و جنس بسته‌بندی و … اشاره کرد. هدف طراحان رابط کاربری ایجاد طرح‌هایی است که استفاده از آن‌ها برای کاربر آسان و لذت بخش باشد.
دو وبسایت را تصور کنید که محصولات مشابه ارائه می‌دهند، اما یکی از آن‌ها شکل ظاهری بهتر و دیگری ظاهری نه چندان زیبا دارد. به نظر شما کدام شرکت فروش بیشتری خواهد داشت؟ جواب کاملآ مشخص است وبسایتی که ظاهری زیباتر دارد. خودتان هم این موضوع را بارها تجربه کرده‌اید، مثلاً وارد سایت یا اپلیکیشنی شده‌اید و هجوم رنگ‌ها و تصاویر باعث سردرگمی‌تان شده یا بلعکس فضای خالی بیش از حد و رنگ مُردگی احساس کسل شدن را به شما القا کرده است.
طراحی UI شامل موارد زیر است:
- نگاه کردن و احساس کردن: تجزیه و تحلیل مشتری، تحقیقات طراحی، برندسازی و توسعه گرافیک، راهنمای کاربر و روند کلی
- پاسخگویی و تعامل: پروتوتایپ، تعامل و انیمیشن سازی، سازگاری با تمام صفحه انواع دستگاه‌ها، اجرا توسط توسعه دهنده
مثال کوه یخ به راحتی می‌تواند تفاوت UX و UI را نشان دهد. اگر چه رابط کاربری 30درصد این کوه یخ است اما بخش مهمی است چرا که کاربر در وهلۀ اول با ظاهر یک محصول روبه رو می‌شود. در نهایت هماهنگ بودن هر دو با هم منجر به تولید محصولی پرطرفدار می‌شود. تصور کنید اپلیکیشن یا سایتی که ظاهر بسیار زیبایی دارد اما شما را به هدفی که از ورود به آن داشتید نمی‌رساند یا اینکه با داشتن تجربه کاربری مناسب، آنقدر ظاهر کسل کننده و نه چندان جذابی دارد که این حس بد باعث شود تمایل به ادامه بررسی این موضوع که “آیا نیازتان را برطرف می‌کند یا خیر؟” نداشته باشید.
