تدوین یا مونتاژ آخرین مرحلۀ تولید یک فیلم است در اصل روایت یک داستان با کنار هم قرار دادن تکه‌های فیلم که از زوایای مختلف گرفته شده است یا به عبارتی کنترل اطلاعات. کار تدوینگر فقط حذف صحنه‌های بد یک فیلم نیست بلکه باید با برش‌های مناسب، اصلاح رنگ، افکت و تنظیم صدا اثری خلق کند که بیننده حس کند به تماشای زندگی واقعی افرادی نشسته، در اصل هدف اصلی تدوینگر، ویرایش فیلم به‌گونه‌ای است که بیننده در داستان و شخصیت‌ها غرق شود.

اصطلاحات تدوین:

سکانس (Sequence): هر فیلم از تعدادی سکانس ساخته شده است که هر کدام از این سکانس‌ها یک بخش از موضوع فیلم را بازگو می‌کند و در حقیقت معادل یک فصل از یک کتاب است.
نما یا پلان (Plan): جز کوچک‌تر سکانس است و هر سکانس از چندین پلان تشکیل شده است.
فریم (Frame): هر فیلم از تصاویری به هم پیوسته ایجاد شده به هرقطعه از این تصاویر فریم می‌گویند. هر ثانیۀ فیلم از 24 فریم تشکیل می‌شود.
برش (Cut): اصلی‌ترین اصطلاح در تدوبن برش یا کات (cut) به معنای ایجاد پیوند بین دو نمای متفاوت یا دو بخش از یک نمای واحد است. هر ثانیه 24 فریم است و تدوینگر در هر ثانیه 24 فرصت برای برش دارد.

انواع برش:

برش‌های اولیه
برش‌های تطبیقی
برش‌های ناقلا
برش با استفاده از جلوه های پایه
برش‌های حاوی جلوه های ویژۀ پیچیده دار
خلق ضربآهنگ، ریتم و زمان مؤثر
برش با استفاده از جلوه‌های زمانی
برش صحنه
هر کدام از این برش‌ها شامل چند دسته می شوند که در مقاله‌‌ای جداگانه برای شما شرح خواهیم داد.

ویژگی های تدوینگر خلاق:

ساختار نمایشی را خوب می‌فهد.
درک هوشمندانه از زمان‌بندی دارد.
صحنه‌های ارزشمند و پنهان صحنه را پیدا می‌کند.
مهارت فنی لازم را دارد.

چه زمان‌هایی برای برش زدن مناسب است؟

پلک زدن: یکی از مناسب‌ترین زمان‌ها برای کات هنگام پلک زدن است. وقتی بازیگر صحبتش تمام می‌شود و پلک می‌زند تدوینگر می‌تواند فیلم را برش بزند اما به این معنی نیست که بازیگر پلک می‌زند شما مجبور به برش فیلم هستید.
برای این کار باید به دو نکته توجه داشته باشید اول در زمانی که بازیگر جهت نگاهش را تغییر می‌دهد و به دوربین دوم نگاه می‌کند که با این کار صحنه را پر قدرت تر نشان می‌دهیم. دوم پلک زدن به معنی پایان مکالمه، زمانی که جهت نگاه شما را دوباره به دوربین اول هدایت می‌کند.
برش روی ضربآهنگ: برای تدوین روی فیلم‌هایی که می‌خواهید از موسیقی‌های موجود استفاده کنید، برش روی ضرب آهنگ می‌تواند مؤثر باشد.

نکات طلایی کات زدن:

1. هیچ وقت بدون داشتن دلیل مناسب و قانع کننده برش نزنید:

اینکه حس کنید یک نما بیش از حد طولانی است دلیل مناسبی برای برش زدن نیست، گاهی لازم است برای انتقال مفهوم یک نما حتی 10 دقیقه بدون برش طول بکشد. وقتی سکانسی در حال تدوین است، تدوینگر باید بداند کدام زاویۀ از یک نمای فیلم برداری شده مناسب است.

2. وقتی مطمئم نیستید کدام فریم را باید ببرید، آن را بلندتر برش بزنید:

گاهی به دلیل زیتدی نزدیک بودن به کار تشخیص فریم مناسب سخت است، برش چند فریم اضافه تر به شما این امکان را می‌دهد که بعد از بازبینی فریم مناسب را با دست باز انتخاب کنید.

3. هر جا ممکن بود “در حین حرکت” برش بزنید:

هنگامی که حرکتی رخ دهد و توجه بیننده را به خود معطوف کند مناسب ترین زمان برای ایجاد یک برش نرم است.

4. نمای جدید به نمای قبلی برتری دارد:

اگر بنا به دلایلی نیاز بود که مابین بین دو برش چند فریم اضافه شود بهتر است به ابتدای برش جدید تر یا به عبارتی به ابتدای پلان دوم اضافه کنید چرا که پلان جدید برای چشم و ذهم تازگی دارد و ذهن مخاطب راحت تر تغییر پلان را تطبیق می‌دهد.

5. همه صحنه‌ها باید با حرکتی پیوسته شروع شود و به پایان برسد:

ابتدای یک صحنه نباید طوری باشد که انگار بازیگر منتظر شروع فیلم‌برداری است تا از روی صندلی بلند شود
و دیالوگش را شروع کند و پایان آن طوری باشد که انگار کارگردان برای تمام شدن آن صحنه عجله داشته است. تدوینگر همواره باید تلاش کند که مخاطب به طور ناخودآگاه احساس کند یک زندگی مستمر را تماشا می‌کند.

6. برای خلق صحنه های ارزشمند برش بزنید نه فقط برای ایجاد تطابق بین صحنه ها:

چون فیلم برداری به صورت پیوسته انجام نمی‌شود گاهی ممکن است اشیایی در صحنه جا به جا شوند یا مثلاً زاویه دست بازیگر تفییر کند در بسیاری از این موارد بیننده به این جزییات توجهی ندارد.

7. تشخیص سرعت نما:

باید تشخیص بدهید صحنه‌ای که روی آن دارید کار می‌کنید صحنۀ اکشن است یا یک صحنه با ریتم کند و یکنواخت. اگر صحنه اکشن باشه نیاز به برش‌های زیادی دارد چون اتفاقات و حرکات زیادی رو در بر دارد مثل تعقیب و گریز. در واقع باید تشخیص بدید فیلم باید کند و آهسته یا سریع و اکشن پیش بره.

مراحل تدوین:

1. اسمبلی یا تجمیع:

در مرحلۀ اول تمامی پلان‌ها را بدون برش و حذف هیچ‌کدام از برداشت‌های اضافه پشت سر هم به ترتیب بر اساس فیلمنامه ردیف و شماره گذاری می‌شود. بعد از مرتب شدن تمامی راش‌ها انتخاب برداشت‌های خوب آغاز می‌شود اما برداشت‌های اضافی حذف نمی‌شود فقط از مجموعۀ اصلی برداشته می‌شوند.

2. راف کات:

معمولاً ابتدا و انتهای پلان‌ها بیشتر از چیزی که در فیلم نهایی باید باشد فیلم‌برداری می‌شود تا تدوینگر بتواند هر جایی را که برای برش زدن مناسب بود راحت‌تر انتخاب کند. در این مرحله ابتدا و انتهای پلان‌ها کات می‌شود تا فیلم طبق فیلم‌نامه به دنبال هم باشند.

3. فاین کات:

در این مرحله تدوینگر با لحظۀ پیوند بین پلان‌ها سر و کار دارد؛ پلان‌هایی که در زمان‌ها و مکان‌های مختلف فیلم‌برداری شده‌اند. اینجاست که باید فریم مناسب را برای برش انتخاب کند و طوری پلان‌ها را به هم متصل کند که بیننده متوجه ناپیوستگی فیلم‌برداری نشود.

نکته مهم نامرئی در تدوین:

اغلب ما عادت داریم تا تمام شدن کار از پای سیستم تکان نخوریم اما کار تدوین به استراحت نیاز دارد. در بین کار باید به خودتان استراحت بدید و از کار فاصله بگیرید بیرون بروید و پیاده روی کنید اجازه دهید که ذهنتان آزاد شود سپس برگردید و دوباره به فیلم نگاه کنید. گاهی بعد از یک استراحت نکات ریزی به ذهنتان می‌رسد که کار نتیجۀ نهایی بهتری به شما می‌دهد. گاهی ممکن است که لازم باشد کار را چند روز کنار بگذارید و بعد دوباره آن را نگاه کنید.

در مقالۀ بعدی در مورد نرم افزارهای تدوین و سیستم مورد نیاز آن اطلاعات‌مان را با شما به اشتراک می‌گذاریم.